कक्षा १० र प्लस २ पढ्दा पुस्तक प्रेम खुब थियो।सामान्यज्ञान,कथा,उपन्यास पठन गर्दा घडिको सुइत पङ्खा घुमेझै लाग्थ्यो। भन्नै पर्दा खगेन्द्र संगौलाको जुनकिरिको संगित,विपीको तिनघुम्ती,बा आमा र छोरा,धारावासिको झोला कथाले ममा पुस्तक प्रेम जगाएको हो। करियर र जागिरका लागि पछिल्लो समय पेशागत जिवनसँग सम्वन्धीत पुस्तक पढ्ने क्रमले तिब्रता लिदा उपन्यास,कथा,कविता पढ्ने क्रम अलि रोकिएको अवस्था थियो तर अहिले म फेरि तिनै पुस्तकमा फर्किएको छु।
पुस्तक कति पढियो भन्दा पनि के पढियो भन्ने कुराले निक्कै अर्थ राख्दो रैछ र समय/व्यक्तिको उमेरको त्यसमा विषेश सम्बन्ध पनि हुदो रैछ। अश्लीललै सहि कुनै उमेर थियो यौन जन्य उपन्यास लुकि लुकि पढ्दा त्यसको आनन्द चामत्कारिक थियो। विस्तारै उमेर पढ्यो, दृश्टिकोण बद्लियो रुचि विद्यालयका पाठ्यपुस्तक भन्दा सामान्यज्ञान,कथा, कविता,उपन्यासमा गयो। एकल जिवन बाँचिरेकोलाइ सयौ पात्रका जिवन देखियो,बुझियो,जिन्दगिका आयामाबारे सोच्ने अवसर मिल्यो। एक जिन्दगि जिएर सयौ जिन्दगिको अनुभव लिन नसकिने रहेछर? हो पुस्तकले हामिलाइ त्यो अवसर दिन्छ।
खास म अंग्रेजी साहित्यको विद्यार्थी हुँ तर लाज नमानि भन्नु पर्छ मैले आज सम्म ध्यान दिएर अंग्रेजी उपन्यास पढेको औलामा गन्ने जति होलान।जति पाठ्यक्रमका थिए त्यति पनि गेसपेपर र गाइडको सहारामा पढियो,कतिमा ८० नम्बर समेत ल्याइयो तर पुस्तकको कभर समेत याद रहेन। परिक्षामा पास हुनकै लागि पढियो,साहित्यको आनन्द खास थाहै भएन। खै अंग्रेजी साहित्यमा बग्न नसक्यो हो या इच्छशक्तिले हो मलाइ अंग्रेजी साहित्यले लत बसाएन। मेरो अंग्रेजी औषत भन्दा माथि नभएर पनि हुन सक्छ। मलाइ मात्रै यस्तो अनुभव होकि केहो त्यो चै थाहा भएन।खास पुस्तकले के दिन्छ भन्ने कुरा वेला बेलामा बहसको विषय बन्दै आएको छ।त्यसको लागि पाठकको उदेश्य अनुसार फरक रहन्छ।उपन्यास,कथा,कविता आन्नदका स्रोत हुन तर आनन्दमै सिमित राख्नु हुदैन /रहदैन। पुस्तकबाट ज्ञान लिनु असिमित हुन्छ पाठकले असिमित विच आफ्नो क्षमताले भ्याएसम्म लिन सक्छ।निवन्ध/यात्रा संस्मरण,नियात्रा,डाएरि पनि पाठकका रोजाइमा पर्दछन किनकि सबैका रोजाइ भोगाइ गर्ने यि अनुपन माध्यम हुन।
जव म दश कक्षामा पढ्दथे विद्यालयको पुस्तकालयबाट हप्तामा कम्तीमा दुइ वटा पुस्तक झिकिन्थ्यो धरै जसो उपन्यास र कथा हुन्थे। ४/५ को समुह थियो हामि साथिहरुको। सबैले एक बर्षको ५ वटा पुस्तक किन्थ्यौ। जम्मा २० वटा जति पुस्तक भए पछि आलो पालो एक बर्षलाइ बढ्न भ्याइ नभ्याइ हुन्थ्यो। तरुनी खेती,पागल बस्ती, खैरेनीघाट,तीनघुम्ती,बाबु आमा र छोरा,घुम्नेमेच माथि अन्थो मान्छे,शिरिषको फुल,रुपमती, बसाइ,मुनामदन, मोदिआइन,दोषि चश्मा,जंग बहादुर मैले स्कुल वेलामै पढेको हुँ। रेडियो कार्यक्रम श्रतिसम्बेगका कुनै पनि श्रंखला मैले छुटाइन/छुटाएको छैन।समायानुकुल पुस्तकका स्वरुप परिवर्तन हुदै गएका छन।अडियो पुस्तकलाइ नेपालमा चलाउने श्रेय म अच्युत घिमिरेलाइ दिन्छु।उहाँको स्वरमै जादु छ, असल पुस्तक उहाँको वाचनमा झन असल हुन्छ भने पुस्तकका अक्षरमा बाचको जादु मिसिदाको आनन्द अनुभव श्रुतिसम्वेगका श्रोतालाइ थाहै होला। अहिले पिडिएफ र अन्य इन्टरनेटबाट पुस्तकमा पाठकको पहुँच बढेको छ।यसलाइ पनि फाइदैको रुपमा लिनु पर्छ तर वितरकले सर्जकको पसिनाको अवमुल्यन चै गर्नु हुन्न।कसैले सुन्दाहुन,कसैले,पाना पढ्दाहुन,कसैले स्क्रिनमा पाना पल्टाउदा हुन,यि कुरा ब्यक्तिका बानिमा भर पर्छन तर त्यसबाट लिन सक्ने ज्ञान हुनु चै खुवी हो।
पारिजातको शिरिषको फुल सबै भन्दा पढि दोहोर्याएर पढेको पुस्तक हो। कति पय हरफ/अनुच्छेद मलाइ कन्ठस्तै पनि छन।अक्षरको जादु कस्तो हुन्छ भन्ने कुरा शिरिषको फुल पढेपछि थाहा पाए। खगेन्द्र संगौलाको जुनकिरिको संगित मेरो सोचाइ मै प्रभाव पारेको पुस्तक हो। भाषाको आनन्द त छदै छ।हाम्रो देशको परिवेश बुझ्न यो पुस्तकले मलाइ निकै सहयोग गर्यो। तरुनि खेती साहित्यले कसरि परिवेशलाइ जनाउनु पर्छ,कथा भन्नु मात्रै साहित्य हैन रैछ,कसरि कथा भन्ने भन्ने कुरा पो महत्वपुर्ण रैछ भन्ने कुरा बुझाउने पुस्तक हो। मेरो मन पर्ने सुचीमा अग्रपंतिमै आउछ। सुरुभक्तका भाषा र व्यक्त गर्ने तरिका निकै अलग छ।तरुनी खेती,पागल बस्ती,चुली मेरा रोजाइका पुस्तक हुन। पुस्तकका कुराले मलाइ
बास्तम्मा अहिलेको समयमा पुस्तक प्रेम हुनु अलिक गर्हो पनि भयो। हुनुत म भर्खर २६ बर्षको भए म त्यति पुरानो मान्छे हैन तर जव म १७/१८ बर्षको थिए त्यति बेला अहिलेको जस्तो फेसबुक,मोबायल र अन्य विद्युतिय सामाग्रि थिएनन। समय कटाउने माध्यम पुस्तक हुनथ्यो तर अहिले यि सबै झिलीमिली विच पुस्तकलाइ दिने समय कम भएको छ। विद्युतिय पहुचले हाम्रो मन मस्तिस्कलाइ खिचेको छ।पुस्तक पढ्नलाइ वत्ती नै जानु पर्ने स्थिति पनि सिर्जना भएको छ।यसको म पनि एक अनुभवि हुँ। तर समय त निकै भर्टाइल पो भयो अहिले।
अब म लेखक नभए पनि अलिकति लेखका कुरा गर्छु।लेखकहरु पुर्णकालीन लेखक भएका छन। जसले लेखेरै वाँच्छन।पहिलाका लेखक बाँचेर लेख्थे।हामि भन्छौ नि समयले कोल्टे फेरेको छ, यहि त हो नी।यो खुसिको कुरा हो। लेखक बढेका छन,पुस्तक बढेका छन,पाठक बढेका छन तर त्यो बढाइमा गुणस्तरिता बढ्यो कि बढेन भन्ने सवाल छ।त्यसमा मेरो भन्नु यति मात्र छ,यो साउनको भेल नहोस,सदावहार कर्णाली नदि झै होस,निश्चल होस।
पुस्तक कति पढियो भन्दा पनि के पढियो भन्ने कुराले निक्कै अर्थ राख्दो रैछ र समय/व्यक्तिको उमेरको त्यसमा विषेश सम्बन्ध पनि हुदो रैछ। अश्लीललै सहि कुनै उमेर थियो यौन जन्य उपन्यास लुकि लुकि पढ्दा त्यसको आनन्द चामत्कारिक थियो। विस्तारै उमेर पढ्यो, दृश्टिकोण बद्लियो रुचि विद्यालयका पाठ्यपुस्तक भन्दा सामान्यज्ञान,कथा, कविता,उपन्यासमा गयो। एकल जिवन बाँचिरेकोलाइ सयौ पात्रका जिवन देखियो,बुझियो,जिन्दगिका आयामाबारे सोच्ने अवसर मिल्यो। एक जिन्दगि जिएर सयौ जिन्दगिको अनुभव लिन नसकिने रहेछर? हो पुस्तकले हामिलाइ त्यो अवसर दिन्छ।
खास म अंग्रेजी साहित्यको विद्यार्थी हुँ तर लाज नमानि भन्नु पर्छ मैले आज सम्म ध्यान दिएर अंग्रेजी उपन्यास पढेको औलामा गन्ने जति होलान।जति पाठ्यक्रमका थिए त्यति पनि गेसपेपर र गाइडको सहारामा पढियो,कतिमा ८० नम्बर समेत ल्याइयो तर पुस्तकको कभर समेत याद रहेन। परिक्षामा पास हुनकै लागि पढियो,साहित्यको आनन्द खास थाहै भएन। खै अंग्रेजी साहित्यमा बग्न नसक्यो हो या इच्छशक्तिले हो मलाइ अंग्रेजी साहित्यले लत बसाएन। मेरो अंग्रेजी औषत भन्दा माथि नभएर पनि हुन सक्छ। मलाइ मात्रै यस्तो अनुभव होकि केहो त्यो चै थाहा भएन।खास पुस्तकले के दिन्छ भन्ने कुरा वेला बेलामा बहसको विषय बन्दै आएको छ।त्यसको लागि पाठकको उदेश्य अनुसार फरक रहन्छ।उपन्यास,कथा,कविता आन्नदका स्रोत हुन तर आनन्दमै सिमित राख्नु हुदैन /रहदैन। पुस्तकबाट ज्ञान लिनु असिमित हुन्छ पाठकले असिमित विच आफ्नो क्षमताले भ्याएसम्म लिन सक्छ।निवन्ध/यात्रा संस्मरण,नियात्रा,डाएरि पनि पाठकका रोजाइमा पर्दछन किनकि सबैका रोजाइ भोगाइ गर्ने यि अनुपन माध्यम हुन।
जव म दश कक्षामा पढ्दथे विद्यालयको पुस्तकालयबाट हप्तामा कम्तीमा दुइ वटा पुस्तक झिकिन्थ्यो धरै जसो उपन्यास र कथा हुन्थे। ४/५ को समुह थियो हामि साथिहरुको। सबैले एक बर्षको ५ वटा पुस्तक किन्थ्यौ। जम्मा २० वटा जति पुस्तक भए पछि आलो पालो एक बर्षलाइ बढ्न भ्याइ नभ्याइ हुन्थ्यो। तरुनी खेती,पागल बस्ती, खैरेनीघाट,तीनघुम्ती,बाबु आमा र छोरा,घुम्नेमेच माथि अन्थो मान्छे,शिरिषको फुल,रुपमती, बसाइ,मुनामदन, मोदिआइन,दोषि चश्मा,जंग बहादुर मैले स्कुल वेलामै पढेको हुँ। रेडियो कार्यक्रम श्रतिसम्बेगका कुनै पनि श्रंखला मैले छुटाइन/छुटाएको छैन।समायानुकुल पुस्तकका स्वरुप परिवर्तन हुदै गएका छन।अडियो पुस्तकलाइ नेपालमा चलाउने श्रेय म अच्युत घिमिरेलाइ दिन्छु।उहाँको स्वरमै जादु छ, असल पुस्तक उहाँको वाचनमा झन असल हुन्छ भने पुस्तकका अक्षरमा बाचको जादु मिसिदाको आनन्द अनुभव श्रुतिसम्वेगका श्रोतालाइ थाहै होला। अहिले पिडिएफ र अन्य इन्टरनेटबाट पुस्तकमा पाठकको पहुँच बढेको छ।यसलाइ पनि फाइदैको रुपमा लिनु पर्छ तर वितरकले सर्जकको पसिनाको अवमुल्यन चै गर्नु हुन्न।कसैले सुन्दाहुन,कसैले,पाना पढ्दाहुन,कसैले स्क्रिनमा पाना पल्टाउदा हुन,यि कुरा ब्यक्तिका बानिमा भर पर्छन तर त्यसबाट लिन सक्ने ज्ञान हुनु चै खुवी हो।
पारिजातको शिरिषको फुल सबै भन्दा पढि दोहोर्याएर पढेको पुस्तक हो। कति पय हरफ/अनुच्छेद मलाइ कन्ठस्तै पनि छन।अक्षरको जादु कस्तो हुन्छ भन्ने कुरा शिरिषको फुल पढेपछि थाहा पाए। खगेन्द्र संगौलाको जुनकिरिको संगित मेरो सोचाइ मै प्रभाव पारेको पुस्तक हो। भाषाको आनन्द त छदै छ।हाम्रो देशको परिवेश बुझ्न यो पुस्तकले मलाइ निकै सहयोग गर्यो। तरुनि खेती साहित्यले कसरि परिवेशलाइ जनाउनु पर्छ,कथा भन्नु मात्रै साहित्य हैन रैछ,कसरि कथा भन्ने भन्ने कुरा पो महत्वपुर्ण रैछ भन्ने कुरा बुझाउने पुस्तक हो। मेरो मन पर्ने सुचीमा अग्रपंतिमै आउछ। सुरुभक्तका भाषा र व्यक्त गर्ने तरिका निकै अलग छ।तरुनी खेती,पागल बस्ती,चुली मेरा रोजाइका पुस्तक हुन। पुस्तकका कुराले मलाइ
बास्तम्मा अहिलेको समयमा पुस्तक प्रेम हुनु अलिक गर्हो पनि भयो। हुनुत म भर्खर २६ बर्षको भए म त्यति पुरानो मान्छे हैन तर जव म १७/१८ बर्षको थिए त्यति बेला अहिलेको जस्तो फेसबुक,मोबायल र अन्य विद्युतिय सामाग्रि थिएनन। समय कटाउने माध्यम पुस्तक हुनथ्यो तर अहिले यि सबै झिलीमिली विच पुस्तकलाइ दिने समय कम भएको छ। विद्युतिय पहुचले हाम्रो मन मस्तिस्कलाइ खिचेको छ।पुस्तक पढ्नलाइ वत्ती नै जानु पर्ने स्थिति पनि सिर्जना भएको छ।यसको म पनि एक अनुभवि हुँ। तर समय त निकै भर्टाइल पो भयो अहिले।
अब म लेखक नभए पनि अलिकति लेखका कुरा गर्छु।लेखकहरु पुर्णकालीन लेखक भएका छन। जसले लेखेरै वाँच्छन।पहिलाका लेखक बाँचेर लेख्थे।हामि भन्छौ नि समयले कोल्टे फेरेको छ, यहि त हो नी।यो खुसिको कुरा हो। लेखक बढेका छन,पुस्तक बढेका छन,पाठक बढेका छन तर त्यो बढाइमा गुणस्तरिता बढ्यो कि बढेन भन्ने सवाल छ।त्यसमा मेरो भन्नु यति मात्र छ,यो साउनको भेल नहोस,सदावहार कर्णाली नदि झै होस,निश्चल होस।
